حتماً قبل و بعد از میرزا حسن رشدیه بوده‌اند کسانی که به اصلاح نظام آموزشی و تعلیم و تربیت کشور اقدام کرده‌اند، اما هیچ کدام همت و جدیت و پشتکار رشدیه را نداشته‌اند. اکثر آن‌ها بعد از تحمل اندکی مصائب و توهین‌ها و تهمت‌های مخالفان دست از کار کشیده‌اند و عطای این کار را به لقایش بخشیده‌اند. میرزا حسن رشدیه، تمام سختی‌ها را با آغوش باز قبول کرد و در برابر مخالفان (عوام و خواص) ایستادگی کرد.

اگر گذشتگان، قدر هفتاد سال تلاش میرزا حسن رشدیه را در زمان حیاتشان به خوبی ادا نکردند و نام و یاد او را پاس نداشتند، امروزه که هفتاد سال از مرگ رشدیه گذشته، ما برای او چه کرده‌ایم؟
آیا وزارت آموزش و پرورش، دین خود را نسبت به این بنیانگذار اصول جدید تعلیم و تربیت، ادا کرده است؟
آیا فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، در راستای کشف و احیای خدمت بزرگ رشدیه به رسم الخط و الفبای فارسی تلاش کرده است؟ آیا…

به جرئت و قاطعانه پاسخ می‌دهم که جواب همه این سؤالات «نه» است. نه درسی در کتاب‌های درسی، نه خیابانی، نه میدانی، نه تندیسی، نه زندگینامه دقیق و جامعی، نه…، هیچ وزارتخانه‌ای، هیچ کاری که درشان جایگاه علمی و خدمات فراوان این مرد بزرگ باشد، انجام نداده است.

برای اثبات این ادعا در یکی از جلسات ضمن خدمت فرهنگیان قم به سراغ دبیران محترم زبان و ادبیات فارسی رفتم و از صد نفر از آنان درباره میرزا حسن رشدیه پرسیدم. در کمال تأسف و تعجب، تنها ده نفر از این عزیزان، فقط نام رشدیه را شنیده بودند که یکی از بزرگان کشور است؛ همین و بس.

از شنیدن این پاسخ‌های ناامید کننده، عرق شرم بر پیشانی‌ام نشست و به شدت اندوهگین و غصه‌دار شدم و اندکی از قصه پرغصه خود را با پیشکسوت دبیران ادبیات قم، استاد احمد عزتی پرور در میان گذاشتم و این گونه تسلی یافتم که: مگر در کتاب‌های درسی، نام و یاد میرزا حسن رشدیه آمده است که توقع آشنایی مردم با این مرد بزرگ را دارید؟ مگر همه معلمان، اهل تحقیق هستند که پس از مطالعات بسیار با زندگی میرزا حسن رشدیه آشنا شوند؟ نام کدام یک از خیابان‌های شهرهای ما مزین به نام این مرد پرهمت است که…

تصمیم گرفتم برای زنده کردن نام و یاد این خدمتگزار بی‌ادعای فرهنگ ایران، چند سال از عمر را وقف تحقیق و پژوهش نمایم. حاصل دو سال تحقیقات میدانی و اسنادی، کشف و احیای بیش از چهارصد سند از خاندان میرزا حسن رشدیه است که ان شاء الله به زودی در قالب کتابی منتشر خواهد شد.

سخن پایانی آن که بر فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی به خصوص جناب دکتر حداد عادل، فرض است که هر چه زودتر در راستای زنده نگه داشتن نام و یاد مرحوم رشدیه و احیای خدمات کم نظیر او به فرهنگ و زبان این مرز پرگهر، کاری کنند؛ توقع کاری که کارستان باشد، نداریم؛ نوشتن زندگینامه و شرح خدمات و نوآوری‌های او در قلمرو زبان و ادبیات فارسی در کتب درسی همین. آن هم نه به خاطر مرحوم رشدیه، بلکه برای تسلای دل و آرامش وجدان خودمان.

در ادامه، بخشی از یکی نامه‌های میرزا حسن رشدیه آمده است که در آن، گوشه‌ای از خدمات او به فرهنگ ایران و زبان فارسی و همچنین سختی‌های انجام این کارها به تصویر کشیده شده و داستانی پر آب چشم، فراروی خوانندگان قرار داده شده است.

برخی از افتخارات میرزا حسن رشدیه

ـ بنیانگذار نظام جدید آموزش و پرورش ایران.
ـ اولین معلم که در دارالمعلمین تحصیل کرده است.
ـ اولین نویسنده کتاب درسی که بر اساس استانداردهای روز زمان خود به تألیف کتاب درسی اقدام کرده است.
ـ اولین کسی که شیوه آموزش الفبای فارسی را از شیوه ابجدی به شیوه جدید (الف تا یا) تغییر داده است.
ـ اولین کسی که برای آموزش الفبای فارسی، تدریس الفبای صوتی در 60 ساعت را ابداع کرده است.

29 اسد 1298
محضر مبارک حضرت اجل عالی، آقای اعلم الدوله، رئیس معارف مدظله العالی…

قبل از من احدی پیدا نشده که الف باء اسلامی را صوتی تدریس کند؛ حتی مستشرقین از اروپایی که چون خواسته‌اند الف باء اسلامی را بیاموزند با این که الف باء خودشان به یک درجه صوتی است باز الف باء اسلامی را به طرز تعلیم مسلمین تدریس کرده‌اند.
قبل از من احدی از معلمین عالم پیدا نشده که ترتیب منظم الف باء را بر هم زده حروفات منفصله را «دو شکلی» قبلاً و حروفات متصله را بعداً تدریس کند.
قبل از من احدی پیدا نشده که درس روز اول از الف باء را با درس روز دویم ترکیب کرده دیکته بگوید؛ حتی معلمین بسیار ماهر اروپایی که در تسهیل و تصحیح تعلیم الف بائشان، مال بخشی و جان فشانی می‌کنند، این اقصر طرق را پی نبرده‌اند، بلکه اول یک دوره الف باء را مفرده به اطفالشان می‌آموزند بعد از آن‌ها کلمه و از کلمه‌ها کلام و کلام‌ها مکالمه و از مکالمه، حکایات ترتیب می‌دهند.
قبل از من کسی کلمات را به اصوات بسیطه تجزیه و ترکیب نکرده حتی اروپاییان، مفردات حروفشان را بعضی بسیطه و بعضی با یک همزه مکسوره مرکبه تلفظ می‌کنند.
قبل از من کسی اصطلاحات جاریه در الف باء را تفوّه نکرده.
قبل از من کسی در تعیین مشاغل به کلاس اول در پروغرام یومیه، اوطاق درس آن اصطلاحات جاریه را که جسته جسته در السنه نوچه پهلوانان می‌بینم و می‌شنوم، استعمال نکرده است.
قبل از من کسی از مسلمین پی نبرده و درک این مطلب را نکرده است که الف باء را به اطفال، قبلاً به زبان مادری باید آموخت نه به زبان ابجدی. [شاهد بر این مسئله یک وقت آقای سید علی مجتهد یزدی در تبریز در منبر ماه رمضان خطاب بر حاضرین: نه گمان کنید که رشدیه، ابجد شما را کُشت، بلکه آب و جدّ شما را کُشت و همان روز تمام هستی‌ام به یغما رفت.]

… زیاده تصدیع نمی‌دهم.
پیر معارف
 

حتماً قبل و بعد از میرزا حسن رشدیه بوده‌اند کسانی که به اصلاح نظام آموزشی و تعلیم و تربیت کشور اقدام کرده‌اند، اما هیچ کدام همت و جدیت و پشتکار رشدیه را نداشته‌اند. اکثر آن‌ها بعد از تحمل اندکی مصائب و توهین‌ها و تهمت‌های مخالفان دست از کار کشیده‌اند و عطای این کار را به لقایش بخشیده‌اند. میرزا حسن رشدیه، تمام سختی‌ها را با آغوش باز قبول کرد و در برابر مخالفان (عوام و خواص) ایستادگی کرد.

اگر گذشتگان، قدر هفتاد سال تلاش میرزا حسن رشدیه را در زمان حیاتشان به خوبی ادا نکردند و نام و یاد او را پاس نداشتند، امروزه که هفتاد سال از مرگ رشدیه گذشته، ما برای او چه کرده‌ایم؟
آیا وزارت آموزش و پرورش، دین خود را نسبت به این بنیانگذار اصول جدید تعلیم و تربیت، ادا کرده است؟
آیا فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، در راستای کشف و احیای خدمت بزرگ رشدیه به رسم الخط و الفبای فارسی تلاش کرده است؟ آیا…

به جرئت و قاطعانه پاسخ می‌دهم که جواب همه این سؤالات «نه» است. نه درسی در کتاب‌های درسی، نه خیابانی، نه میدانی، نه تندیسی، نه زندگینامه دقیق و جامعی، نه…، هیچ وزارتخانه‌ای، هیچ کاری که درشان جایگاه علمی و خدمات فراوان این مرد بزرگ باشد، انجام نداده است.

برای اثبات این ادعا در یکی از جلسات ضمن خدمت فرهنگیان قم به سراغ دبیران محترم زبان و ادبیات فارسی رفتم و از صد نفر از آنان درباره میرزا حسن رشدیه پرسیدم. در کمال تأسف و تعجب، تنها ده نفر از این عزیزان، فقط نام رشدیه را شنیده بودند که یکی از بزرگان کشور است؛ همین و بس.

از شنیدن این پاسخ‌های ناامید کننده، عرق شرم بر پیشانی‌ام نشست و به شدت اندوهگین و غصه‌دار شدم و اندکی از قصه پرغصه خود را با پیشکسوت دبیران ادبیات قم، استاد احمد عزتی پرور در میان گذاشتم و این گونه تسلی یافتم که: مگر در کتاب‌های درسی، نام و یاد میرزا حسن رشدیه آمده است که توقع آشنایی مردم با این مرد بزرگ را دارید؟ مگر همه معلمان، اهل تحقیق هستند که پس از مطالعات بسیار با زندگی میرزا حسن رشدیه آشنا شوند؟ نام کدام یک از خیابان‌های شهرهای ما مزین به نام این مرد پرهمت است که…

تصمیم گرفتم برای زنده کردن نام و یاد این خدمتگزار بی‌ادعای فرهنگ ایران، چند سال از عمر را وقف تحقیق و پژوهش نمایم. حاصل دو سال تحقیقات میدانی و اسنادی، کشف و احیای بیش از چهارصد سند از خاندان میرزا حسن رشدیه است که ان شاء الله به زودی در قالب کتابی منتشر خواهد شد.

سخن پایانی آن که بر فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی به خصوص جناب دکتر حداد عادل، فرض است که هر چه زودتر در راستای زنده نگه داشتن نام و یاد مرحوم رشدیه و احیای خدمات کم نظیر او به فرهنگ و زبان این مرز پرگهر، کاری کنند؛ توقع کاری که کارستان باشد، نداریم؛ نوشتن زندگینامه و شرح خدمات و نوآوری‌های او در قلمرو زبان و ادبیات فارسی در کتب درسی همین. آن هم نه به خاطر مرحوم رشدیه، بلکه برای تسلای دل و آرامش وجدان خودمان.

در ادامه، بخشی از یکی نامه‌های میرزا حسن رشدیه آمده است که در آن، گوشه‌ای از خدمات او به فرهنگ ایران و زبان فارسی و همچنین سختی‌های انجام این کارها به تصویر کشیده شده و داستانی پر آب چشم، فراروی خوانندگان قرار داده شده است.

برخی از افتخارات میرزا حسن رشدیه

ـ بنیانگذار نظام جدید آموزش و پرورش ایران.
ـ اولین معلم که در دارالمعلمین تحصیل کرده است.
ـ اولین نویسنده کتاب درسی که بر اساس استانداردهای روز زمان خود به تألیف کتاب درسی اقدام کرده است.
ـ اولین کسی که شیوه آموزش الفبای فارسی را از شیوه ابجدی به شیوه جدید (الف تا یا) تغییر داده است.
ـ اولین کسی که برای آموزش الفبای فارسی، تدریس الفبای صوتی در 60 ساعت را ابداع کرده است.

29 اسد 1298
محضر مبارک حضرت اجل عالی، آقای اعلم الدوله، رئیس معارف مدظله العالی…

قبل از من احدی پیدا نشده که الف باء اسلامی را صوتی تدریس کند؛ حتی مستشرقین از اروپایی که چون خواسته‌اند الف باء اسلامی را بیاموزند با این که الف باء خودشان به یک درجه صوتی است باز الف باء اسلامی را به طرز تعلیم مسلمین تدریس کرده‌اند.
قبل از من احدی از معلمین عالم پیدا نشده که ترتیب منظم الف باء را بر هم زده حروفات منفصله را «دو شکلی» قبلاً و حروفات متصله را بعداً تدریس کند.
قبل از من احدی پیدا نشده که درس روز اول از الف باء را با درس روز دویم ترکیب کرده دیکته بگوید؛ حتی معلمین بسیار ماهر اروپایی که در تسهیل و تصحیح تعلیم الف بائشان، مال بخشی و جان فشانی می‌کنند، این اقصر طرق را پی نبرده‌اند، بلکه اول یک دوره الف باء را مفرده به اطفالشان می‌آموزند بعد از آن‌ها کلمه و از کلمه‌ها کلام و کلام‌ها مکالمه و از مکالمه، حکایات ترتیب می‌دهند.
قبل از من کسی کلمات را به اصوات بسیطه تجزیه و ترکیب نکرده حتی اروپاییان، مفردات حروفشان را بعضی بسیطه و بعضی با یک همزه مکسوره مرکبه تلفظ می‌کنند.
قبل از من کسی اصطلاحات جاریه در الف باء را تفوّه نکرده.
قبل از من کسی در تعیین مشاغل به کلاس اول در پروغرام یومیه، اوطاق درس آن اصطلاحات جاریه را که جسته جسته در السنه نوچه پهلوانان می‌بینم و می‌شنوم، استعمال نکرده است.
قبل از من کسی از مسلمین پی نبرده و درک این مطلب را نکرده است که الف باء را به اطفال، قبلاً به زبان مادری باید آموخت نه به زبان ابجدی. [شاهد بر این مسئله یک وقت آقای سید علی مجتهد یزدی در تبریز در منبر ماه رمضان خطاب بر حاضرین: نه گمان کنید که رشدیه، ابجد شما را کُشت، بلکه آب و جدّ شما را کُشت و همان روز تمام هستی‌ام به یغما رفت.]

… زیاده تصدیع نمی‌دهم.
پیر معارف